Жұмбақтар | Жәндіктер

Бар екен бір мақұлық ұннан майда,
Өз басын айдайды екен қиын жайға,
Ұстасақ үгітіліп жоғалады,
Дамылдап отырмайды ешбір жайға.

Гүл ұшып гүлге қонады,
Гүл бақшам гүлге толады.

Шидім, шидім, шидім құс,
Ши басына қонған құс.
Қарқаралы қара құс,
Хан басына қонған құс.

Иісшіл - ит емес,
Ұшады -құс емес.

Бар жұмысы ермегі.
Талмай қанат қағады.
Еңбекті қош көрмейді,
Жат ыдысты бағады.

Қыс кезінде ұйықтап жатар,
Жаз мезгілі думан ашар.

Қарабай аттан жығылды,
Халық соған жиылды.

Аспанда ақ сары құс шу салады,
Жабысып тақыр жерден су алады.
Адамнан су алған тым өзгеше
Дуылдатып денеңе у салады.

Өзім үшін сені ұрам,
Сен үшін өзімді ұрам,
Сен үшін өзімді ұрсам-
Ағады менің қаным,
Жарылады сенің қарның.

Бір құс бар ұшып жүріп ән салады,
Әркімге қонақ болып бір барады.
Барлығы мақұлықтың ығыр болып,
Дауысын естігендер зар қағады.

Аспанда қыран сары кісі алады,
Болғанда кешке жақын ән салады.
Құдайдың құдіретіне қарап тұрсаң,
Түтікпен тақыр жерден су алады.

Бір ғажап төрт аяқты, құс қанатты,
Көреді күндік жерден адамзатты.
Қолында қылдан нәзік күрзісі бар,
Япырай, тиген жері тастан қатты.

Ат басты,
Арқар мүйізді,
Бөрі кеуделі,
Бөкен санды,
Қос қанатты,
Құмырсқа ізді,
Бота тірсекті.

Тайқы маңдайлы,
Сиыр мұрынды,
Балық сыртты,
Жылан бауырлы,
Есек сауырлы.

Ит басты,
Қошқар мүйізді,
Борсық кеуделі,
Бөкен санды.

Айдар ауызды,
Қоян құлақты.
Бөкен санды,
Қылыш құйрықты.

Жаз бойы әндеткен,
Күз болған соң сән кеткен.

Бір мақұлық бар қазық аяқ,
Қарғып-қарғып түседі тазыдай-ақ.

Бар еді бір жұмбағым жүрген сайда,
Қолында қылышы жоқ, екі найза.
Қарынды екі найза болғанменен
Қылыш пен ай балтадай болмақ қайда.

Біз жаздық аулым қонған текшесіне,
Етіктің жез қақтырдым өкшесіне.
Айуанда төрт аяқты бір нәрсе бар,
Бөренесін байлаған бөксесіне.

Ана таудың басында ұйыған қатық,
Ол қатықты көрмейді дәмін тартып,
Дәмін татқан қалады сеспей қатып.

Бір мақұлық айдалада қорған салған,
Азапты ажалдымен соған барған.
Мен емес бұл жұмысты айтып жүрген,
Бұрынғы азамат ер содан қалған.

Ғажайып бір нәрсе бар қатқан тері,
Өзінің қалың тоғай жатқан жері.
Бір күні аштан өлмей, тоқтан өлер,
Жігіттің мұны табар кемеңгері.

Қарайып ұшты қарғадай,
Бармаған жері қалмады-ай.
Жерге түсті, ін қазды,
Аяғымен тырмалай.

Ұшқанда өлең айтады,
Қонғанда жер қазады.
Мұны да ойлап көріңіз,
Шешуін кім табады?

Әуеде ұшып жүрген аэроплан емес, құс емес,
Арқасына байлағаны ірімшік емес, құрт емес.
Бауырға барып ін қазады,
Қасқыр емес, түлкі емес.

Қарайып ұшқанменен қарға емес,
Ін қазғанменен түлкі емес.
Арқасындағы боқшасы,
Жинағанмен мүлкі емес.

Бір нәрсе алды биік, арты аласа,
Доп илер кешке дейін бір тамаша.
Мылтығын атайын деп оңтайланар,
Өзіне айтқан сыйы ұнамаса.

Көрдің бе бір нәрсе тұр дөп-дөңгелек,
Аз тұрса сол жерінде болады көк.
Жерінде бір күн тұрған үш күн тұрса,
Өзіндей кетеді екен үш есе боп.

Кішкене ғана түйме тас,
Атан түйе тарта алмас.

Аспаннан ұшып түсті жатқан тері,
Қалың тоғай ну жыныс жатқан жері.

Ұзын-ұзын ұзардай,
Ұзыннан аққан сулардай.
Ағаш атқа мінгізіп,
Ұзартып қойған мұнардай.

Бір нәрсе өзі молда, өзі жорға,
Құрады жібек ауды оң мен солға.
Тартқанда машинасын оң мен солға,
Табады қаражатын сонда зорға.

Дүниеде бір кемпір бар тіпті кәрі,
Жіп төгіп, өрмек құрып, тоқыр шәлі.
Алады айламенен ала бүркіт,
Табыңдар немене екен мұның мәні.

Шидиген ұзын сирағы,
Тастай керең құлағы.
Сөйтіп жүріп көп жерге
Аспалы торлар құрады.

Еңбекші үй ішінде мекендеген,
Сым арқан дүниеге жетер деген.
Қарқара қара құсша түрін жайып,
Дүниеден уайымсыз өтем деген.

Арқасы домалақ,
Аяғы ұзын.

Екі басы жұдырықтай,
Ортасы қылдырықтай.

Қатар-қатар қара нар,
Аспанменен бара бар,
Алды биік, арты жар.

Бір шаһар дөп-дөңгелек үлкен үйдей,
Ішінде кәрі-жасы бәрі бірдей.
Кәрісін де жасын да әрқашан айырмасын,
Таң қалған қандай дерек мұны білмей.

Аттанған бір шаһарға қырық мың қосын,
Қолында өзі жаяу, несі болсын.
Қолында еш нәрсесі болмаса да,
Өзіне тауып алар несібесін.

Белең-белең, белең ат,
Белі нәзік күрең ат.
Тауға мінсе таймас ат,
Талау тисе өлмес ат.

Бейнетқор көпшілікте көрдім халық,
Күнінде бір отырмас дамыл алып,
Өзінен ауыр жүкті көтереді,
Үйінде жатып жейді рахаттанып.

Бір балуан өзі күшті, қайраты мол,
Өзінен үлкен затты көтерер ол.
Мейлі қыр, мейлі жота, мейлі төбе,
Қайқаңдап аса берер бәрінен де ол.

Айдалада бір базар.

Бір елеуіш жаным бар,
Көтере алсаң бәрін ал.

Тыру-тыру тырналар,
Тауға қарай жорғалар.

Алпыс тісті айдаһар,
Ешқайда қадам баспайды.
Қозғамасаң жатады,
Ештеңеден саспайды.
Ағаштан тамақ жейді екен,
Жұтпай шайнап тастайды.

Бір нәрсе өзі нәзік тым-ақ сергек,
Қорқады бала-шаға, әйел, еркек,
Өзінің қаны адал, еті арам,
Мылтықсыз, я қылышсыз ұстайды ептеп.

Біреуге найза түйрейді,
Өзі де содан күйрейді.

Жұмбақтар: Жәндіктер