Жұмбақтар | Аспан әлемi

Төңірегі тең көрініп,
Теген жатыр төңкеріліп,
Жас та сиған, кәрі сиған,
Астына оның бәрі сиған.

Дүниеде бір қарбыз бар солмайтұғын ,
Жаз шіріп, қыста үсіп тоңбайтұғын.
Жаһанның жерін,суын, жәндіктерін,
Іші кең бәрін салса толмайтұғын.

Бір түкті кілем,
Бірі түксіз кілем.

Жапанда жайнап тұрған бір бәйтерек ,
Заты бар бұтақ сайын жанға керек.
Балта, шөміш, түрен мен мойынтұрық-
Төртеуін таңдап алдым ерекше елеп.

Түбі көк дария,
Іші мұнара,
Отыз шешегі.

Екі тері,
Екеуі де кең тері.

Тең,тең тең киіз,
Екі ортасы кең киіз.

Бір қоян қайың тауды арқалаған,
Ертерек қоян еді марқалаған.
Жолында алтын гауһар толып жатыр,
Еш адам ала алмайды балталаған.

Бір үйде қос сұлу қыз ағайынды,
Екеуі қызықтырған талайыңды.
Жүдемес төрт маусымда мұңаймаса,
Тұрады нұрға малып маңдайыңды.

Су ішінде екі жайын,
Бірі кетсе, бірі дайын.

Айтайын мен жұмбақ сексен сегіз,
Шешуі қиын емес ескерсеңіз.
Болады бірі өткір, бірі өтпес,
Ақылы мұны тапқан ұшан-теңіз.

Тең,тең, тең киіз,
Екі ортасы кең киіз.
Арасында киіздің
Сайрандаған қос мүйіз.

Біреудің бір ұлы бар және қызы,
Біледі ол екеуін дүние жүзі.
Ұйықтайды ұлы түнде, қызы күндіз,
Жүргенде білінбейді басқан ізі.

Алтын кетті,
Күміс келді.

Дарияда жайын жүзер дөп-дөңгелек,
Қанаты асты қара бір көбелек.
Жанады бір шаһардан сансыз шырақ,
Адамға қиын екен санап білмек.

Бір анасы, бір атасы,
Бірнеше мың баласы.

Көрінді ту алыстан көкше теңіз,
Тырнадан он бірі арық, бірі семіз,
Бөлініп бір топ үйрек кетті-ау ұшып,
Ол үйрек әлде жеті, әлде сегіз.

Ай далада ақ шатыр,
Ақ шатырдың ішінде
Қызыл көзді шал жатыр.

Жалғанда бір нәрсе бар аяқ қапты,
Ұшады кешке дейін дамыл таппай.

Табан, табан, табан ақ,
Табаны жалпақ қоян ақ.
Күлген көзі күмістен,
Келе жатыр қоян ақ.

Ар жағында орманның,
Ар жағында таулардың,
Алтын кеспек домалар.

Дүниеде бір алыпты көрдім күшті,
Бар салмақ дүниедегі соған түсті,
Құнарлы қуатынан тояттанып,
Әр түрлі жер бетінде жеміс пісті.

Қызыл күлше тау асады,
Ыстық нұрын шашады.

Аспанда бір айна бар,
Әлемді көріп айналар.

Ұзын-ұзын сырғанақ ,
Ұшығына кім жетер?
Асыл бесік күйкентай,
Жұмыртқасын кім табар?

Ақ сандығым ашылды,
Ішінен дүрлер шашылды.

Ақ сандығым ашылды,
Қызарып жалын шашылды.

Жалғанда бір нәрсе бар аяқ қапты,
Ұшады кешке дейін дамыл таппай.

Керегенің басында кепкен жаулық,
Кет десем де кетпейді, неткен жаулық?

Бір анасы,
Бір атасы,
Бірнеше мың баласы.

Көк жүзіне қарасаң, төбеңде тұрады,
Көл бетіне қарасаң, төменде тұрады.

Ғажайып сылақтаған бір арғымақ,
Бірі алтын, бірі күміс екі құлақ,
Болғанда жеті әйелмен аямай-ақ.

Қарындасы қонаға
Ағасын іздеп келгенде,
Ағасы қашып кетеді,
Үйден шығып бір жерге.

Ақырған айдаһардай арыстаным,
Айтысып тағы жұмбақ қалыспағын.
Екі өркеш, жеті башпай жұмбағым бар,
Осыны ойламай тап, данышпаным.

Қонақтап күнде қонар су бетіне,
Сүйсінер барлық адам келбетіне.
Тұлғасы су ішінде көрінеді,
Таңырқап қарап тұрсам суретіне.

Төсек астында жарты нан.

Жабық астында жарты күлше.

Үй астында ақ тоқым.

Көлде жүрген ақ үйрек,
Түнде бар да, күндіз жоқ.

Көп моншақ ішінде бір түйір қалам.

Керегенің басында кепкен бауыр,
Кесіп алса таусылмас неткен бауыр?!

Айдаһар күндіз жатып, түнде шығар,
Қаһарлы қалыбына әркім құмар,
Болыпты туғаннан-ақ күнмен талас,
Күнді көрсе айдаһардың жүзі солар.

Күндіз әйнегі сынады,
Түнде орнында тұрады.

Кішкентай нан барша ғаламға жетеді.

Жабықта жарты нан.

Қонақтап күнде келер су бетіне,
Пар келмес гауһар заты келбетіне.
Сәулесі су жүзінде дірілдейді,
Тамаша қарап тұрсаң суретіне.

Күндіз күннен таярмын,
Түнде әлемге аянмын.

Кейде орта, кейде толы бір тегене,
Көрінер кейде күндіз, кейде түнде,
Бетіне ақ шағыдан перде тартқан,
Балалар, ойлап қара, бұл немене?

Он төрт - он бес жасында
Адамның басындай.
Бір және отыз жасында
Адамның қасындай.

Тап-тап, табан ақ,
Табаны жалпақ қоян-ақ,
Тайшыағардан су ішіп,
Туып тұрған дуадақ.

Жұмбақтар: Аспан әлемi