Жұмбақтар | Шаруашылық құралдары

Қара бием қалт етті,
Қабырғасы жалт етті.

Алдын ойпар,
Жанын жайпар.

Жалғанда бір нәрсе бар боз құнандай,
Өзінің ұзындығы оқ жыландай.
Жапырып шөпті бұзып кетеді екен,
Өзінен кейінгіге жол қылғандай.

Жаһанда бір айдаһар иір тілді,
Серуендеп сахараға серуен құрды.
Нақақтан өз басына пайдасы жоқ,
Алдына бет келгеннің бәрін қырды.

Ұзын-ұзын із кетті,
Ұзын бойлы қыз кетті,
Қабырғасы қалт етті,
Омыртқасы жалт етті.

Өзі бүкір,
Бүтін қырды таусады,
Қырдан қайтып,
Үйде бір жыл жатады.

Көк өгізім көл жапырып бара жатыр.

Тісі көп, аузы жоқ.

Басы жоқ, екі беті, тісі бар,
Қақ бөлер бөренені күші бар.

Елу аяқты,
Екі қолды.
Салады елу аяқпен
Жалғыз жолды.

Алпыс тісті айдаһар,
Ешқайда қадам баспайды,
Қозғамасаң жатады,
Ештеңеден саспайды.
Ағаштан тамақ жейді екен,
Жұтпай шайнап тастайды.

Бас аяғы теп-тегіс боп біткен,
Селкілдесе денесі дір-дір еткен.
Өзіне қандай жуан кез келсе де,
Күшімен қақ айырып бөліп кеткен.

Қаңылтыр қара мейіз, мыстан шеге,
Келбеті бұл жұмбақтың келер неге?

Тізіле өскен тісі бар,
Көп істеген ісі бар.

Жетпіс аяқ бауырында,
Екі қолы жауырында,
Тындырады істі ол,
Жеңілін де, ауырын да.

Бір итім бар қабаған,
Маңдайына темір жамаған.

Тоғайға барса ауылға қараған,
Ауылға қайтса тоғайға қараған.

Жансыз жарады,
Жанды ұрады.

Кішкене ғана келіншек,
Төбесінде түйіншек.

Тістегені түспейді,
Отқа салсаң піспейді.

Ыстықты да ұстайды,
Суықты да ұстайды,
Егер бұйрық болмаса,
Еш нәрсені қыспайды.

Болғанда жалпақ табан, жалғыз тісі,
Қолында адамзаттың барлық күші,
Үстінен бірер қабат жүріп кетсе,
Нәрсенің астындағы кірер түсі.

Үй артында бүкір терек,
Күресуге кісі керек.

Тәует бауыр,
Бота тірсек.

Үй артында жауыр бұқа.

Қу тізе қу ағашқа құндақтаймын,
Аузымда сегіз тісім жылмақтаймын,
Бірін мініп, біреуін қыстап алып,
Үстінде анда-мында ырғақтаймын.

Базардан сатып алған боз арғымақ,
Белінде тартпасы бар будақ-будақ,
Басын артып, шылауын тартып қалсаң,
Кетеді жануарым зулап-зулап.

Екі адам аға-іні, ағайынды,
Бірі үлкен, бірі кіші бар айыбы,
Дос-жаран ағасы ұстап, інісі ұрып,
Қанын шашты, айтбады қояйын да.

Бір қарыс қана бойы бар,
Әр нәрсеге айналса,
Аламын деген ойы бар.
Тізіліп тұрған тісі бар,
Бір ағаш бар мұртында,
Тістің бәрі сыртында.

Керегенің басында кетпен құйрық,
Кесіп алса таусылмас кепкен құйрық.

Жалғыз тіс, екі қолы, қос құлағы,
Бар екен барлығының ынтымағы,
Иесі ашуланып айдаса оны,
Бұрқырап бөтен жерден жол салады.

Бар екен бір айдаһар аузын ашқан,
Көргенде адам пенде заһар шашқан.
Кетеді ашуланса таудай болып,
Қайнатып қара тасты ашу басқан.

Өзінің жалғыз аузы бар,
Лебімен от шайнайды,
Гүрілдеп демін алғанда
Алтын ұшқын ойнайды.
Ағаштан күйген ас жейді,
Адамның қолы тигенде
Еңсеріле дем алып,
Кезек-кезек үрпейді.

Ұзын-ұзын қос таяқ,
Өрмелейміз ұстап ап,
Келте-келте көп таяқ.

Аждаһа дию көрдім аузын ашқан,
Келгенде жем жерінде қарсыласқан,
Мінеді ағаш атқа темір қамшы,
Көр қазір қатты жүрсе тозаң шашқан.

Қараңғы үйде қабан күркірейді.

Сырты бүтін,
Іші түтін.

Шаңы жоқтан шаң шығады.

Арқасында аузы бар,
Тұмсығында құйрығы бар.

Күйсеп жатқан тас көрдім.

Бір нәрсе керегесіз дөп-дөңгелек,
Қозғалса жүгіреді зыр дөңгелеп.
Аузына керек асын салып қойсақ,
Шығарат мына жақтан екі бөліп.

Бір нәрсе өзі жансыз жоқ қой жаны,
Бір тарау ортасында байлағаны.
Өзінің жұтатұғын көмейі жоқ,
Қалады жерге түсіп шайнағаны.

Елу аяқты,
Екі шолда,
Салады елу аяқпен жалғыз жолды.

Бір нәрсе асты-үстілі алты қақпақ,
Бар пенде ырызығын онан таппақ,
Бұлт алып айналасы күркіресе,
Қар жауып арасынан болады аппақ.

Қайнап жатқан тас көрдім,
Тұзсыз піскен ас көрдім.

Дария күркірейді көбік атып,
Әркім-ақ іздеп барар жүгін артып,
Дарияның әрі-бері өткелі жоқ,
Біреуі келген емес тірі қайтып.

Бір топ қой бір көпірден өтіп жатыр,
Астында бір қобдиға кетіп жатыр,
Өзгеріп заңдары да басқаланып,
Будалап әрбір жоққа жетіп жатыр.

Есік,
Ортасы тесік.

Дүниеден бір құжыра көресің бе,
Жалғыз көзі көрінер төбесінде?
Өзіне барған мақұлық құр қайтпайды,
Жаны жоқ қимылдауға денесінде.

Салбыратып салдым,
Тамшылатып алдым.

Жұмбақтар: Шаруашылық құралдары