Жұмбақтар | Үйдің керек-жарақтары және жиһаздар

Дәмді-дәмді тағамдарды жинайды,
Қонақтарды көңілдене сыйлайды.

Мен көрдім бір теңізден темір қайық ,
Әр пенде сол қайықты көруі лайық.
Үстіне түндігі жоқ үйді тігіп,
Кетеді риза болып барша халық.

Қараңғы үйде белін буған бек жатыр.

Жалпақ бетті батыр,
Белін буып жатыр.

Жақсы жерде жүреді,
Жаман жерде жатады.

Белін берік байлаған,
Босағадан жай алған.
Лас, қоқыр, шаң-тозаң,
Қосақтап бәрін айдаған.

Базардан белбайлау қыз әкелдім.

Бір қыз қарап тұр,
Шашын тарап тұр.
Белін буып тұр,
Бетін жуып тұр.

Белі бір, белбеуі он бір,
Кетпейді өмір бойы бетінен кір.

Бір үйден бала көрдім басы жалпақ ,
Белінде белбеуі бар бунақ-бунақ.
Тымтынып үй ішінде жүгіреді,
Ерте-кеш , анда-санда , уақ-уақ.

Сақалы жоқ , шашы бар,
Бет-аузы жоқ , басы бар.
Белін бекем байлаған,
Қоқсықты қоймай айдаған.

Бес жерінен буынған,
Еңбек десе жұмылған.

Үйде жездем жатыр,
Жез белбауын орап жатыр.

Күндіз бай,
Түнде кедей.

Кіруге адам батпайды,
Затыңды аман сақтайды.

Бір нәрсе төртпақтасып ұйықтап жатыр,
Қарнына көрінгеннің бәрін жұтар.
Адамзат қажеттісін іздегенде,
Қаңқ етіп ала ғой деп аузын ашар.

Төрт бұрышты,
Бір ауызды.

Бір итім қабаған,
Аузына темір жамаған.

Бір нәрсе төрт аяқты, екі басты,
Көтеріп адамзатты көңіл ашты,
Бір адым жерге өзі бара алмайды,
Аяғы болса-дағы қозғалмасты.

Көп жерде кездеспейді осы шұбар,
Шұбарға мінген жанның бәрі құмар.
Жүк артып мінсе-дағы қанша оны,
Сонда да арықтамас ол жануар.

Болғанда беті гүлді, асты сырлы,
Жинаған арасына жүн-жүбірді.
Төрт бұрыш, тоқсан жолды торқасымақ ,
Халінше адамзатқа пайда қылды.

Бір нәрсе өзі жансыз керіледі,
Қампиып қарны торсық көрінеді.
Ісі бар және о-дағы таңғажайып,
Сабаса екі жақтап семіреді.

Болғанда бір ауызға екі қақпақ ,
Еркінде адамзаттың ашып, жаппақ.
Қаншалық өрнек-өрнек азық-ауқат,
Ішінде сол нәрсенің қойған сақтап.

Дүниеде бір қақпас бар құйған қыштай,
Ішінде түрлі аң жатыр іші пыспай.
Қапастан сол аңдарды шығарған соң,
Отырар құрмет етіп ұстай-ұстай.

Жайсам - жамшыдай,
Жисам - қамшыдай.

Түнде түйедей,
Күндіз түймедей.

Жайса - көлдей,
Жиса - жеңдей.

Жатса - қояндай,
Тұрса - түйедей.

Керегенің басында
Мақпал қоржын.

Аяғы жоқ , қолы жоқ ,
Көйлегі көк, қарны тоқ.

Кішкентай ғана мінтас,
Алып ұрсам сынбас.

Табан-табан, табан-ай,
Табаны жалпақ қоян-ай,
Көлеңкесі күмістен,
Күліп тұрған қоян-ай.

Қарап тұрсаң өзіне,
Сурет түсер көзіңе.
Ол суретің ұқсайды,
Дәл қазіргі кезіңе.

Бір көл бар, мөлдір емес, лас емес,
Ішіне ит түссе де арам емес.

Адамды тартып алар көрсе өзі,
Мелшиіп қарап тұрар болмай сөзі.
Жанына барған кісі екеу болар,
Бетіне түртіп қалсаң шығар көзі.

Егіз екі қарсы келді,
Арасына көк мұз түсе берді ,
Біреуі жанды, біреуі жансыз.

Алдыма келіп бір сағым,
Көрінді менің көзіме.
Бұл қалай деп сенбеп ем,
Дәл келтірді өзіме.
Байқап тұрсаң бір ғажап,
Аждаһадай тұлғасын,
Сиғыздыра әкелген
Алақандай көзіне.

Әрі отыр ләйлім құс,
Бері отыр ләйлім құс.
Көлеңкесі күмістен,
Күліп тұрған ләйлім құс.

Бір дария жерде емес, көкте де емес,
Дарияның аузы көмеш, түбі төгеш.
Суының мөлдірлігі таңқалғандай,
Ішіне ит түссе де арам емес.

Күнде оған қараймын,
Қара шашым тараймын.

Сүңгідім суға қарап етпетімнен,
Артыма бір қарадым кеткенімнен.
Әлгі су сүңгіп кеткен мұз боп қатты,
Тағы да шығар-шықпас еркі өзімнен.

Көлеңкесін көріспек,
Көріп тұрсаң күліспек.

Үстінен ажырамас ағаш енді,
Қарасаң күлкісіне тамаша енді.
Сұлулық, көркемдікке әуес болған,
Адам менен өзі жүрер таласа енді.

Бір нәрсе су ішінде болды пайда,
Дарияға оны алатын дәурен қайда.

Басы жоқ, төрт аяқты, жансыз бір зат,
Құлағы жоқ, көзі жоқ, бейне бір ат.
Жүк артсаң әсте белі майыспайды,
Құйрық-жалсыз бұл өзі не қылған зат.

Дөңгелек айналасы, үсті тегіс,
Табылар тарапынан түрлі жеміс.
Төртеуі ағайынды тату екен,
Олардан аулақ жүрер ұрыс-керіс.

Төрт келінге бір орамал.

Арқасында азығы,
Бауырында қазығы,
Күнде шүлен тарқатар,
Оның неден жазығы?

Бір нәрсе дөңгеленген төрт аяқты,
Көтерген үш уақыт барлық затты.
Жем беріп, сол уақытта келгендерге,
Етеді көңілін шат, әрі ауқатты.

Бір дария жерде де емес, көкте де емес,
Төрт тіреу төрт жағынан тұрады егес.
Үстіне алуан түрлі жеміс шашып,
Бірнеше үйрек келіп қонады еміс.

Жұмбақтар: Үйдің керек-жарақтары және жиһаздар