Жұмбақтар

Төрт қарны бар,
Бір аузы бар.

Қазша қанатын жаяды,
Үйрекше мойнын созады,
Құсша қонады.

Дүниеде бір айдаһар білесің бе,
Жаны жоқ қимылдауға денесінде.
Қшінде сүйектері бақша-бақша,
Жарқылдар жалғыз көзі төбесінде.

Өзі жүкті,
Сырты түкті.

Ұрса жаны шықпайды,
Сойса қаны шықпайды.
Терісін сыдырып алса,
Тырысып-тырысып қалады.

Ауып едім,
Ептедім, септедім,
Қара жерді түптедім.

Бір нәрсе өзі берік, іші қуыс,
Ол заттың сүйегі көп айқыш-ұйқыш.
Көзі бар жарқыраған төбесінде,
Жайса үлкен, жиналғанда бір-ақ уыс.

Бұғы-бұғы ұзын,
Бұғыдан да бойы ұзын,
Алтын қошқар мүйізі
Аба киік терісі.

Ол не екен аузы үңгірдей, қырық қолы,
Адамды тірі жұтты көрдік оны.
Терісін сыпырып ал, тамбас қаны,
Сүйегі салдырап тұр, жоқ қой жаны.

Тұрады жетпіс кемпір жерді басып,
Баласын арқасына арқаласып,
Рахмет ол баланың атасына,
Баласын бағып отыр қолмен басып.

Айдалада атамның үлкен тақиясы түсіп қалыпты.

Бар екен бір мақұлық қаны қашқан,
Сақылдап адам келсе аузын ашқан.
Болғанда отыз омыртқа, қырық қабырға,
Мұны тапқан адамның ақылы асқан.

Апан-апанды көрдім,
Жаман шапанды көрдім,
Алпыс аяқтыны көрдім,
Адам жұтқанды көрдім.

Қарыптары каф-дыр білсең оны,
Қанаттары қатар жатар жаны.
Сүйегі толып жатыр пара-пара,
Терісін сыдырып алса, шықпас қаны.

Бір құс бар қанат жайса дөп-дөңгелек,
Адамнан ешқашанда жүрмес бөлек.
Ұшса да, қонса-дағы еркі адамда,
Жатасың ыстық болса көлеңкелеп.

Буын-буын қалтада,
Буы шыққан насыбай.
Мұны тапқан кісінің,
Жүз жиырма жасы бар.
Құлындары құла ала,
Құлақтары кез ала.

Айуанға екі қолын артып тұрған,
Белбеуін екі жерден тартып тұрған.
Алдына не тастаса соны жалмай,
Заһарын төбесіне шашып тұрған.

Дәудің іші өртеніп,
Көзінен бу шықты.

Бір топ құс бір қалбада арқандаулы,
Ол құстың қол-аяғы бәрі баулы.
Ішінде бірақ сұңқар, басшысы бар,
Болыпты сол сұңқарменен бәрі даулы.

Алпыс терек,
Адамға керек,
Алпыс теректің бәрі-ұя,
Тұрған жері - қия.

Әлім-шәлім,
Екі байдың қызы, екі ханым,
Төрт жеңгесі бар екен,
Қызмет қылған немересі.
Бууы-бууы, буы ұзын,
Буыннан да қолы ұзын,
Аба киік терісі,
Алтын қошқар мүйізі.

Өзімді жас қайыңнан кесіп алды,
Белімді неше жерден тесіп алды.
Жемейді көк түтінмен ертелі-кеш,
Шықпаған шыбын жанның несі қалды.

Әупірім, ала, қара құс,
Үсті-басы тарамыс.

Ұзын-ұзын әулие,
Төбесін құрт жеп қойған,
Тұғыр төбе әулие.

Таңертең тұрдым,
Ернімді бұрдым.

Күндіз ашық,
Түнде жабық.

Ақ итім арбадан қарғып түсті,
Барлығының басына шыққан кісі

Қара таудың басында
Қабылан деген құс отыр.
Қанатына мұз қатып,
Қайрыла алмай ол отыр.

Қара тоқтыны қайырып соқтым.

Алпыс атым ала аяқ.

Отыз омыртқа,
Қырық қабырға,
Бәрін ұстап тұрған-
Ауыз омыртқа.

Әкесі баласын көтеріп тұр,
Баласы бөркін көтеріп тұр.

Алтынменен аптадым,
Күміспенен күптедім.
Бірін өрге шығарып,
Бірін жерге түптедім.

Біреуде қырық ұл бар,
Қырқының қырық аяғы бар.

Қырық қой қырқылдақтан су ішіп жатыр.

Ай құшақ,
Ай құшақ,
Жиылып келсем-бір құшақ.

Алпыс атым ала аяқ,
Жетпіс атым жел аяқ.

Жүз жігіт жер тіреп жатыр.

Жетпіс кемпір жер тістеп жатыр,
Алпыс кемпір ат байлап жатыр.

Былайғы елдің баласы
Ашамайын мініп тұр.

Үйдің іші толған мыс кене.

Артыңда әкең жұдырығын түйіп тұр.

Үйде бір жұдырық,
Сыртта бір жұдырық.

Ала күшік үй айнала жүгіреді,
Екі басы ішке кіреді.

Үй айнала қан төктім.

Ана ауылдың қойларының бәрі ала аяқ.

Үй үстінде төрт шыбық,
Төртеуі де тең шыбық.

Құрап-құрап тон піштім,
Құлынды биеге бергісіз.

Өз елімде бек едім,
Желкілдеген жек едім.
Келдім де қыспаққа түстім,
Отыз екі тұзаққа түстім.

Әуелінде шөп едім,
Жерге өскен көк едім.
Қолға түстім, ойылдым,
Он жерімнен буылдым.

Жұмбақтар: Үй