Жұмбақтар | Техника мен шеберхана құралдары

Қанаты бар, жаны жоқ ,
Табаны бар, аяғы жоқ .
Өзі ұшады, аспанда жүреді ,
Теңізден де, таудан да өтеді.

Құс сияқты, құс емес,
Самғап ұшқан биікке.
Қанаты бар қақпайды,
Жүрсе де сондай биікте.

Бір жайын көк жүзінде еткен сайран,
Көргендер қызметіне болар қайран,
Зымырай зулағанда ізі түспес,
Қайткенде тиеді деп көпке пайдам.

Бір қыран аспанда ұшып қалықтаған,
Күндіз-түн жердің жүзін шарықтаған.
Қанаты ағаш, кеудесі темір болат,
Ұшса да қанша алысқа талықпаған.

Әне кетті өзі,
Көрінбейді ізі,
Кімнің күші,
Кімнің ісі?

Бұл жалғанда жаны бар,
Міндім қайық.
Көз көрімге кетеді болып ғайып.

Бір балық көк жолында еткен сайран,
Дамылды көрінеді келді қайдан .
Аузына бір шабақты тістеп алып,
Деп айтар жата алмаймын тапсаң ойлан.
Заулайды қайда барса ізі түспес,
Мақсаты-тигізем деу көпке пайдам.

Бар екен үлкен жорға қайқаңдаған,
Тұяғы жерге тимес тайпалмаған,
Сағатта мың шақырым жерге барып,
Көңілін еш пенденің қайтармаған.

Пырылдар көкте инелік ,
Инелік емес үй делік.

Бір қалта бар қабат-қабат,
Айналасына жұрт таң қалад.
Көктен жерге лақтырсаң да,
Алып түсер сау-саламат.

Жоқ оның моторыда, қанаты да,
Сонда да ұшқыштардың санатында.

Дүниеде бір жүйрік бар,
Жалғыз көзі жайнаған.
Мың кісі сансыз темірді
Арқасына байлаған.
Дем алмастан бақырып,
Жердің жүзін шарлаған.
Тау-тасты қопарып,
Мұрнынан лебі парлаған.

Топтанып келе жатыр қара қабан,
Ойлаған жерлеріне тынбай барған.
Аузынан қара көбік бұрқ-бұрқ шығып,
Болдырып шаршамайтын сондай айуан.

Бар екен бір нақты зат түсі қара,
Сүйрейді неше мың пұт іліп ала.
Болғанмен жүгі ауыр, жүрісі тың,
Таңданады көрген жандар тамашаға.

Бір керуен қатарында өңшең түйе,
Аузынан жалын шығар қара күйе,
Жүрмейді ұрса-дағы басқалары,
Бәріне жалғыз бура болған ие.

Қара нар қатарынан бір озбаған,
Боз інген ботасы жоқ құр боздаған.
Қызыл ат желмей, жортпай алысқа ұзап,
Аяғын анда-санда бір қозғаған.

Ойланып мен жұмбақты енді жазам,
Дүниеде бар бір күшті қара қазан,
Үстіне жанды-жансыз толған мүлік ,
Ән салып кетіп жатыр азан-қазан.

Ұзын-ұзын жолы бар,
Жолмен жүред жануар.
Дауысы зор әндетсе,
Денесі болат жануар.
Өзі жүрсе ертеді,
Жолдасын бастап жануар.

Жүйрік бар жер бетімен самғайтұғын,
Жол салса жері бар ма бармайтұғын?
Аяғын жазды күні жерге баспай,
Қыста да қар үстінде талмайтұғын.
Соңына ертіп алған серігі көп,
Зымырай бірге ілесіп қалмайтұғын.
Жануар су ішсе де шөп жемейді,
Шын жүйрік шабысынан танбайтұғын.

Ақырып айқай салар аузын ашып,
Жеп қояр деп ойлама үркіп, сасып,
Адымы бір күншілік жерді басқан,
Жолынан жан мақұлық тұрар қашып.

Жаһанда бір жолаушы аузын ашып,
Аяғын келе жатыр жылдам басып.
Жарқырап маңдайында екі көзі,
Қлезде жеткізеді жерге қашық.

Төрт аяқты ,екі көзді,
Өзі жансыз жүреді.
От пен майдан жемі бар,
Құрыш болат жүрегі.

Бір жануар домаланған екі көзді,
Адамның ықпалымен жүреді өзі.
Сияды ішіне оның төрт-бес кісі,
Жарқырап түнде жортса екі көзі.

Кеудесінде жаны жоқ,
Тамырында қаны жоқ.
Май жейді ,
Су ішеді.

Тау басында кібіт көрдім ,
Оны ашатын кілт көрдім.
Екі басты жүйрік-ті,
Ортасына мініп көрдім.

Жүйіткіген дәу үйінде,
Жүйрік деп ел сүйінді.
Тас жолда жұртты тасып жүр,
Жылдамдыққа басып жүр.

Төбесі сымға тимесе,
Ол ешқашан жүре алмас.
Өз иесі басқармаса ,
Оны ешкім бұра алмас.

Жоқ даусы,жоқ сөзі,
Жарқырайды көп көзі.
Жолыңды ашып тұрады,
Бұйрығын жұрт ұғады.

Бір үйде бір құс отыр мекен еткен,
Он жігіт кезек-кезек қызмет еткен.
Қолына қалам алмай хат жазады,
Келіп тұр түрлі әріп әрбір шеттен.

Шың ,етсе шыңқылдайды әлек-шәлек,
Жыбыр-жыбыр шимайы бөлек-бөлек.
Шырай беріп шимайы барлық жанға.
Несі барын білмеймін көз телміреді.

Салалы саусағы бар сабақ тарақ,
Тықпалап біреуіне бірін таяп.
Былғаныш қара күйе қарны айналып,
Текшелеп жиып береді сандықтай-ақ.

Қара атан тынбай жүріп ақырады ,
Артынан ертіп алып төрт-бес жанды.
Қыртысын қара жердің қақ айырар,
Күшті де көріп пе едің мұндайларды?

Қара азбан дем алыс жоқ бақырады,
Қолы көп сансыз саусақ батырады.
Тісімен қара жерді быт-шыт қылып,
Жер үстін борандатып шарқ ұрады.

Денесі ирек-ирек жалғыз тісті,
Бір өзі бітіреді сонша істі.
Тісіне қанша салмақ салса-дағы,
Созылғыш, әрі сынбас, әрі күшті.

Төрт аяғы бар,
Артқы аяқтарының тұяғы бар.
Сирағы темірден,
Тұяғы болаттан.
Май ішеді бензиннен,
Бұл не деген жануар?

Гүр-гүр етеді көкірегі,
Жүрсе көксау секілді,
Күш дегенің өте мығым,
Тасиды кейде егінді.

Айдалада бір нәрсе көресің бе,
Бар екен жалғыз көзі төбесінде.
Апырай немене деп барып қалсам,
Жаны бар алқам-салқам денесінде.

Отыз аттың күші бар, бір тұлпардың,
Келеді оған әлі топты жанның.
Сом болат тұяғымен тартып жерді,
Табады бір керегін шаруаның .

Бұрқылдаған қара нар,
Аласұрар шатынап.
Жүрген жері ор болып,
Қала берер қазылып.

Төрт аяқты, екі көзді,
Кеудесі бар, басы жоқ,
Білегі бар,аяғы бар,
Өзі күшті, қолы жоқ.

Кеудесі толған күш,
Табаны толған тіс.

Бір нәрсе ауырлығы алты батпан ,
Ызаланса ашуланып жерді қапқан.
Ұстасы адамзаттың соққан емес .
Бағалап сом темірге күміс жапқан.

Бір батыр тамақ берсең ,жұта берер.
Қшінде сүйектері бақша-бақша,
Уатып талқан қылып құя берер.

Сабан той бастап,
Салды бір әнді.
Сабанды тастап,
Сыпырды дәнді.

Бас салып талқандайды қырқып, кертіп,
Адамзат зыр жүгірер құрмет етіп,
Тамағын тойғыза алмас кешке дейін,
Барша адам жұмыс қылған, қызмет етіп.

Болғанда екі қанат, отыз қолы,
Қалады тап-тақыр боп жүрген жолы,
Бар екен алақандай аралшығы,
Адамзат пайдаланып жүр ғой оны.

Бір нәрсе келе жатыр сондай епті,
Сайраған сақылдаған тісі көпті,
Жұтпайды, тістегенмен қайта құсар,
Мал, мақұлық сол құсықтан қорек етті.

Бір нәрсе қозғалады желіп, жортып,
Көзіне көрінгенді жейді жұтып,
Жұтқанын бір ұртынан түсіреді,
Адамзат пайдаланар керек етіп.

Өздігінен жүрмейді, жарыспайды,
Кісі мінсе жарыстан қалыспайды.
Аяғы екеу болғанмен ізі жалғыз,
Сағатта талай жерді қарыштайды.

Екі аяқты, бір басты,
Жүгіреді тым қатты.

Жұмбақтар: Техника мен шеберхана құралдары