Жұмбақтар | От жағу, жарық қылу

Бір нәрсе ұшқан сайын жоғарылаған,
Бір ұшса жерге қайтып қона алмаған.
Орнында баяндайтын бір мақлұқат,
Оларға тиген жандар сау қалмаған.

Дүниеде бір айдаһар жылан бар,
Жан-жағын жеп барады,
Қшіне бітеу сүйек көп барады.

Қызыл сиырды байлап салдым,
Көк сиырды айдап салдым.

Бір жансыз бір жансыздың жанын алар.

Жалт-жұлт етеді,
Жалмай-жалмай жұтады.

Жаурағанды күлдірер,
Аяғы жоқты жүргізер,
Өз еркіне жіберсең,
Дүниені бүлдірер.

Табақ толған анар,
Қорықпасаң бәрін ал.

Қуыста қызыл әтеш билейді.

Там-там тобылғы,
Тамылжыған тобылғы,
Көлеңкесі көк майса,
Күліп тұрған тобылғы.

Көзі жайнай қарайды,
Қазан түбін жалайды.

Өткірлігі өлімнің нақ зәріндей,
Өзінен басқалардың бәрін жейді.
Жейтұғын ешбір нәрсе таба алмаса,
Өзін-өзі жейді де көрінбейді.

Бір нәрсе өз киімін қорек еткен,
Сау емес оның өзі кесепеттен.
Нәрсені қолға түскен жалмап жұтады,
Мен оның мешкейлігін айтып жетпен.

Бар екен бір жалмауыз жалғанда артық,
Жүреді, жүрген шақта өзі шалқып.
Темір мен топырақ, тас, суды жемес,
Басқаны жеп қояды қойсаң артып.

Бір сұлу бар ел бәрі айналысты,
Адамға әлгі сұлу байланысты.
Сол сұлу жақсылығының арқасында,
Ет пен тамақ, нан мен су қайнап пісті.

Зәредейін жанданған,
Бара-бара жалданған,
Бұйра-бұйра жалы бар,
Жал астында қаны бар.

Сары аттың сиген жеріне шөп шықпайды.

Есіктен кіреді,
Тесіктен шығады.

Қара сиырым қарап тұр,
Қызыл сиырым жалап тұр.

Бір қара өгізге екі теңдей-теңдей жүк арттым,
Бір бала үстіне мінгізіп шылым тарттым.

Боп, боп, бопылдақ,
Бопылдақ үсті үш тармақ.
Үш тармақта соқыр шақ,
Соқыр шақ үсті жез қармақ.

Бап, бап, бапанақ,
Бапанақ үсті арғымақ.
Арғымақ үсті қызыл тақ,
Қызыл тақ үсті қу шұнақ.

Болғанда қиған қалпақ, қырсау құрық,
Мінгені үш аяқты қызыл жүйрік.

Басына қара таудың бітер қорған,
Онда жоқ бекітерге айыл-тұрман,
Қасына төрт нөкерін ертіп алып,
Үстіне қайырлы бай мініп тұрған.

Үш балада бір қармақ.

Дыбыстасаң қарамас,
Болса-дағы құлағы.
От-жалынмен аралас,
Тату-тәтті тұрады.

Бар екен арасанның үш төресі,
Жайлауы бір апанның кенересі.
Асты зерден болғанда, үсті балдан,
Адамзаттың ойласақ неменесі!

Қара тайым мықты,
Қара бием сүтті.

Үш адам қара киген қарағымды,
Бар еді үшеуінің арғымағы.
Үшеуі үш жағынан қарғыса да,
Жетпейді адым жерге қарғығаны.

Үш аяғы үш жақта,
Төрт құлағы қалқиған.
Ретін таппай жұмсаса,
Ыңғайына жантиған.

Үш атқа мінгесіп тұр жанғыз көрдім,
Соларға тамаша етіп қарап тұрдым.
Жандыны жансызбенен күрестіріп,
Жансызды бір уақытта алып ұрдым.

Әкесі баласын көтеріп тұрады.

Қара бием қалт етті,
Қабырғасы жалт етті.

Жер жүзін бір айдаһар жеп барады,
Аузынан бітеу сүйек боп барады.
Айдаһардың аузына түспей қалса,
Енді іске жарамаймын деп барады.

Анасы - жуан,
Қызы - қызыл.

Тап-тап, тап балшық,
Тап-тап соққан сор балшық.
Іші қызыл қиямет,
Сырты сұлу әлемет.

Қос белбеу, мауыт шекпен, қазан қалпақ,
Нәрседей жылан сорған қарны жалпақ.
Бір жерден қозғалмайды сабыр етіп,
Қылмайды сабырсыздық етсе жалтақ.

Заттардың қуаңына өр құмар,
Үстінде күйіп піскен нәрсе тұрар.
Орнынан аузын ашып, ұмтылса егер,
Тығылар берген тамақ ұмар-жұмар.

Сырты қап-қара,
Іші қып-қызыл жара.
Әлсін кіріп шығады,
Бір жалаңбас бала.

Бір нәрсе төрт бұрышты, доп-домалақ,
Үстінде тыныш тұрақ, бір сабалақ.
Өзінің бір ұшы жерде, бір ұшы көкте,
Тоймайды бес жүз түйе баққан шөпке.
Әркімдер көтерем деп ойласа да,
Келмейді сірә тегі тіпті епке.

Ұзын құрығым үйге сыймайды.

Қозғалмайды, үш аяқпен тұрады,
Ауыл көшсе, шаңырақта тұрады.

Аузы іште, мойны сыртта,
Бар жылуын берер жұртқа.

Қуаты ыссы керемет,
Үйге лебін жаяды.

Аузы қара індікеш,
Түбі қара қиямет,
Ән шақырған Мұхамет.

Мың дозақ қиямет дерсің,
Ішіне нанды пісіріп жерсің.

Үсті бүтін,
Іші түтін.

Іші қызыл әлеумет,
Сырты қызыл керемет.
Тыңдап тұрып дәл ұрсаң,
Пайғамбарға сәлем ет.

Аузы қара,
Түбі жара.
Сулап салсаң,
Шығады сары бала.

Арқаға міндім, хан болдым,
Үйге келдім, құл болдым.
Отқа жандым, күл болдым.

Ұзыннан ұзақ,
Көкке тұзақ.

Жұмбақтар: От жағу, жарық қылу