жасуша - жасушаның - блок - цитология - биология - құрылысы - модуль
| |
|ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ |
|БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ |
|СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы |
|МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ |
|3 деңгейлі СМЖ құжаты |ПОӘК | |
| | |ПОӘК 042-18-22.1.7. |
| | |/01-2014 |
|ПОӘК |№ басылым | |
|Оқытушыға арналған | | |
|«Жасуша биологиясы» | | |
|пәнінің оқу жұмыс | | |
|бағдарламасы | | |
ПӘННІҢ ОҚУ - ӘДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ
«Жасуша биологиясы»
5В060700 - «Биология» мамандығына арналған
ОҚЫТУШЫҒА АРНАЛҒАН ПӘННІҢ
БАҒДАРЛАМАСЫ
Семей
2014
Алғы сөз
1. ӘЗІРЛЕГЕН
Құрастырушы: _______________ «____»___________20____ ж
С.Тугамбаева, в.ғ.к., «Мал шаруашылығы және аңшылықтану морфология
негіздерімен» кафедрасының профессор м.а.
2. ТАЛҚЫЛАНДЫ
2.1 «Мал шаруашылығы және аңшылықтану морфология негіздерімен»
кафедрасының отырысында
Хаттама №__ «____»_____20___ж
Кафедра меңгерушісі ___________ Б.Ахметова
2.2 Аграрлық факультеттің оқу - әдістемелік кеңесінің отырысында
Хаттама №___ «____»_____20___ж
Төрағасы ____________ Г.Джаманова
3 бекітілді
Университеттің оқу - әдістемелік кеңесінің отырысында қаралып, баспаға
ұсынылды
Хаттама №___ «____»_____20___ж
ОӘК төрағасы _____________ Г.Искакова
4. АЛҒАШ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН
Мазмұны
1 Колдану саласы
2 Нормативті сілтемелер
3 Жалпы ережелер
4 Оқу пәнінің мазмұны (модульдер)
5 Магистранттардың өздік жұмыстары тақырыптарының тізімі
6 Оқу-әдістемелік әдебиеттермен қамтамасыз етілуінің қартасы
7 Әдебиеттер
1. ҚОЛДАНУ САЛАСЫ
«Жасуша биологиясы» пәнінің оқытушыларға арналған оқу жұмыс
бағдарламасы 5В060700 «Биология» мамандықтарының студенттеріне арналған оқу-
әдістемелік кешеннің құрамына кіреді. Ол студенттерді пәннің мазмұнымен,
оның көкейкесті және қажеттілігімен, саясатымен, оқу барысында меңгерілетін
дағдылар және іскерліктермен таныстырады.
2 ЕРЕЖЕ БЕЛГІЛЕЙТІН (НОРМАТИВТІК) СІЛТЕМЕЛЕР
Осы әзірленген «Жасуша биологиясы» ПОӘК мына құжаттар талабына,
ұсыныстарына сай, пәннің оқу барысын ұйымдастыру тәртібін белгілейді:
-Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты;
- ТОЖ жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім мамандықтары
бойынша типтік оқу жоспарының тізіміне 85 қосымша 2013ж.;
-Шәкәрім атындағы Семей мемлекетік университетінің ПОӘК стандарты УСТ
042-СГУ-4-2014;
-Документациялық кұжаттар 042-1.01-2014 Құжаттандыру процедурасы
«Пәннің оқу- әдістемелік кешенінің құрылымы және мазмұны»
3 . ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
3.1. Пәннің қысқаша мазмұны:
Жасуша биологиясы–биология негізін құруға қатынасатын пән, оны жақсы
меңгеру келешектегі басқа пәндерді зерделеуде мол жетістіктерге жеткізеді.
Жасуша биологиясы морфологиялық ілімнен тәжірибелік ілімге жоғарғы айналып,
жасушалардың құрылысын, олардағы күрделі физиологиялық үдерістерді
зерттейтін аукымды ғылым салалары болды. Жасуша-тірі организмдердің құрылым
және қызмет бірлігі. Бүгін жасушаны зерделеудің ғылыми-техникалық өрлеуді
айқындауда, әсіресе оның қазіргі биологиямен байланысқан аймағында маңызы
зор. Жасуша тек биологиялық пәндер негізінде орталық объект қана емес, ол
алдыңғы саптағы биотехнология тұғырына да шықты. Бүгін әлемде ондаған және
жүздеген жасушалық биотехнология орталықтары құрылып, нәтижелі жұмыс
атқаруда. Олардың табыстары мен басты жүйелерінің қызметін білу деңгеймен
тікелей байланысты болып келеді.
3.2. Пәнді оқытудың мақсаты:
Бактериялардың, вирустардың өсімдік және жануарлар жасушаларының
құрылысын, қазіргі деңгейдегі морфологиясын студенттерге баяндау, оны
оларға меңгерту.
3.3. Пәнді оқытудың негізгі міндеті:
Оқу үдерісінде студент өсімдік және жануарлар жасушаларының
микроскоптық, субмикроскоптық құрылысының ілімін меңгеру кажет.
3.4. Оқып-білудің нәтижелері:
Пәнді оқып-білудің нәтижесінде білім алушы міндетті:
-білуге: өсімдіктер және жануарлар организмінің құрамында
болатын жасушалардың және жасушасыз құрылымдардың микро-, субмикроскоптық
құрылысын, тіршілік әрекетін; жыныс жасушаларының құрылыс, қызмет, даму
ерекшеліктерін білу; тұрақты және уақытша гистологиялық препараттарды,
микроскоптың окулярлық көрсеткішін әзірлеу техникасының негізімен және
онымен зерделеу әдістерін; практикалық еңбекте организм, ағзалар, ұлпалар,
жасушалар және субжасушалық элементтерді күрделі, кешенді зерттеу әдістерін
қолдануды және пайдалануды білу;
-игеруге: табиғат танымының заманауи ғылыми әдістерін және оларды
жаратылыстық ғылыми мазмұнға сәйкес тапсырмаларды шешуге қажетті деңгейде
игеру, маркетингтік зерттеулер әдістерін игеру;
-меңгеруге: шығу тегі бойынша әртүрлі жасушалардың қалыпты күйдегі
құрылысын меңгеру және клетканың бөліну механизмін, қалыпты күйдегі және
ауытқу күйіндегі дифференциалдануын меңгеру;
-істей алуға: өз жұмысын ұйымдастыра алады, ақпараттарды жинау,
сақтау және өңдеу әдістерін меңгерген.
-түсінуге: өзінің болашақ мамандығының мәнін және әлеуметтік маңызын
түсінеді;
-иемденуге: ғылыми әдебиеттермен жұмыс істеу, қысқаша жазбаны
(конспект) жазу, зерттеу журналын, библиографиялық істі жүргізу және
организм ұлпаларының шығу тегін, орналасқан жерін, құрылысын, қызметін,
жіктелуін, әрі қазіргі зерттеу әдістерінің (электронды, люминесцентті,
кезеңді-қарсыластық микроскопия, сандық гистохимия, т.б.) қысқаша жазбасын
жазу дағдысы бар болу; микроскоппен жұмыс істеу, гистологиялық
препараттарды дайындап, оны “оқуды” және микро-, электронды фотобейнелерді
айқындай білу, ғылыми тәжірибе сызбасын құрып, оны өткізу және талдау
дағдысына ие болу.
3.5 Курстың пререквизиттері:
3.5.1 ботаника
3.6 Курстың постреквизиттері:
3.6.1 цитология және гистология
3.6.2 молекулалық биология
3.7 Оқу жоспарының көшірмесі
1 кесте
|Курс |Семестр |
|1 |2 |
|Дәрістер |
|1 Модуль Биологияның даму кезеңдері |
|1 Блок Жасуша биологиясына кіріспе |
|Кіріспе |1 |
|Жасуша биологиясындағы зерттеу әдістері |1 |
|2 Блок Жасуша – элементарлық биологиялық жүйе |
|Жасуша туралы ілім. Прокариотты және эукариотты жасушалардың |1 |
|жалпы морфологиясы | |
|Жасушаның тіршілік әрекеттері |1 |
|Жасуша және жасушасыз құрылымдар |1 |
|3 Блок Жасушаның химиялық құрамы. Метаболизм |
|Жасушаның химиялық құрамы және метаболизм |1 |
|Нуклеин қышқылдары |1 |
|Белок биосинтезі |1 |
|2 Модуль Жасушаның микроскопиялық және субмикроскопиялық құрылысы |
|1 Блок Жасуша ядросының және мембранасының құрылымы |
|Жасуша ядросының құрылымы туралы қазіргі кезендегі түсініктер. |1 |
|Хромасоманың құрылымы және репликация | |
|Жасуша мембранасының құрылымы жөніндегі қазіргі заманғы |1 |
|түсінік | |
|2 Блок Жасуша органоидтары |
|Жасушаның микроскоптық және субмикроскоптық құрылысы. |1 |
|Эндоплазмалық тор. Рибосомалар. Гольджи аппаратты | |
|Жасушаның микроскоптық және субмикроскоптық құрылысы. |1 |
|Митохондрийлер. Лизосомалар. Жасуша орталығы | |
|3 Модуль Жасуша құрылымының, оның кейбір құрамбөліктерінің ауытқуы |
|(патологиясы) |
|1 Блок Жасушаның бөліну түрлері. Жыныс жасушаларының дамуы және құрылысы |
|Тұкым қуалау құбылысындағы жасуша құрылымының рөлі. |1 |
|Жасушалардың криоконсервациялануы | |
|2 Блок Жасуша патологиясы | |
|Жасушаның дифференциациясы,өсуі,қартаюы. Некробиоз |1 |
|Жасуша патологиясы |1 |
|Тәжірибелік сабақтар |
|1 Модуль Жасуша биологиясындағы зерттеу әдістері |
|1Блок Гистологиялық препараттарды дайындау әдістері |
|Микротехникамен танысу. Гистологиялық препараттарды |2 |
|дайындаудың негізгі әдістері | |
|2 Блок Жасуша биологиясындағы зерттеу әдістері |
|Жарық және электронды микроскоптар көмегімен зерттеу әдістері |2 |
|2 Модуль Жасуша – элементарлық биологиялық жүйе |
|1 Блок Прокариотты және эукариотты жасушалардың жалпы морфологиясы |
|Прокариотты және эукариотты жасушалардың құрылысы |2 |
|Жасушаның тіршілік әрекеттері. Жасуша және жасушасыз құрылымдар|2 |
|2 Блок Жасушаның химиялық құрамы. Метаболизм | |
|Жасушаның химиялық құрамы |2 |
|Ферменттер және метаболизм |2 |
|Нуклеин қышқылдары |2 |
|Белок биосинтезі |2 |
|Модуль 3 Жасушаның микроскопиялық және субмикроскопиялық құрылысы |
|1 Блок Жасуша ядросының және мембранасының құрылымы |
|Жасуша ядросының құрылымы туралы қазіргі кезендегі түсініктер. |2 |
|Хромасоманың құрылымы және репликация | |
|Жасуша мембранасының құрылымы жөніндегі қазіргі заманғы |2 |
|түсінік | |
|2 Блок Жасуша органоидтары |
|Жасушаның микроскоптық және субмикроскоптық құрылысы. |2 |
|Эндоплазмалық тор. Рибосомалар. Гольджи аппараты | |
|Жасушаның микроскоптық және субмикроскоптық құрылысы. |2 |
|Митохондрийлер. Лизосомалар. Жасуша орталығы | |
|4 Модуль Тұкым қуалау құбылысындағы жасуша құрылымының рөлі. Жасуша |
|патологиясы |
|1 Блок Жасушаның бөліну түрлері. Жыныс жасушаларының дамуы және құрылысы |
|Тұкым қуалау құбылысындағы жасуша құрылымының рөлі. |2 |
|Жасушалардың криоконсервациялануы | |
|2 Блок Жасуша патологиясы |
|Жасушаның дифференциациясы, өсуі, қартаюы. Некробиоз |2 |
|Жасуша патологиясы |2 |
СТУДЕНТТЕРДІҢ ӨЗДІК ЖҰМЫСТАРЫ ТАҚЫРЫПТАРЫНЫҢ ТІЗІМІ
5.1 Биологияның даму кезеңдері
5.2 Жасуша биологиясының даму кезеңдері
5.3 Жасуша физиологиясы
5.4 Тірі жүйенің негізгі қасиеттері
5.5 Жасушаның сыртқы әсерлерге жауабы (реакциясы)
5.6 Жасуша регенерациясы
5.7 Цитогенетиканың жасушалық негізі
5.8 Цитогенетиканың молекулалық негізі
5.9Интерфазалық ядроның хроматині
5.10 Тұқым қуалаушылық құбылысында жасушаның рөлі
5.11 Регенерация және трансплантация
5.12 Жасушалық инженерия
5.13 Жасушадағы заттар және энергия алмасуының жалпы зандылықтары
5.14 Жасушаның тірек-қимыл жүйесі
5.15Аппоптоз
6 ОҚУ-ӘДІСТЕМЕЛІК ӘДЕБИЕТПЕН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДІҢ КАРТАСЫ
3 кесте
|Оқулықтардың,оқу-әдістеме|Экземпляр саны|Студент саны |Қамтамасыздану% |
|лік құралдарының атаулары| | | |
|1 |2 |3 |4 |
|Мырзағалиева А.Б. |40 |16 |100 |
|Оқулық. Цитология. | | | |
|Алматы. 2013 | | | |
|Сапаров Қ.Ә., Базарбаева|47 |16 |100 |
|Ж.М., Абдуллаева Б.А. | | | |
|Цитология, гистология, | | | |
|эмбриология терминдерінің| | | |
|түсіндірме | | | |
|сөздігі .Алматы. 2012 | | | |
|Асанов Н.Г., Соловьева |5 |16 |100 |
|А.Р. Учебник. Биология. | | | |
|Алматы. Атамура. 2010 | | | |
| Нұрышева А., Нұрышев |50 |16 |100 |
|М.Оқулық Цитология. | | | |
|Алматы. 2006 | | | |
| Яглов В.В., Яглова Н.В. |10 |16 |50 |
|Основы цитологии, | | | |
|эмбриологии и общей | | | |
|гистологии. М., «Колос», | | | |
|2008 | | | |
|Тейлор Д, Грин Н., Стаут|1 |16 |10 |
|У. . Биология 1-3 тома | | | |
|М. «Мир» 2007 | | | |
|Тоқаев З.Қ. Жануарлар |25 |16 |100 |
|морфологиясы латын | | | |
|ветеринариялық | | | |
|терминологиясымен. | | | |
|Алматы. 2006 | | | |
|Викторова Т.В., Асанов |5 |16 |30 |
|А.Ю. Биология. М., 2013 | | | |
7 Әдебиеттер
7.1 Негізгі әдебиеттер:
7.1.1 Мырзағалиева А.Б. Оқулық. Цитология. Алматы. 2013
7.1.2 Сапаров Қ.Ә., Базарбаева Ж.М., Абдуллаева Б.А. Цитология,
гистология, эмбриология терминдерінің түсіндірме сөздігі .Алматы. 2012
7.1.3 Асанов Н.Г., Соловьева А.Р. Учебник. Биология. Алматы: Атамура, 2010
7.1.4 Ленчеко Е.М. Цитология, гистология и эмбриология. М., «Колос», 2009
7.1.5 Кузнецов С.Л., Пугачев М.К. Лекции по гистологии, цитологии и
эмбриологии. М., «Медицинское информационное агентство», 2009
7.1.6 Яглов В.В., Яглова Н.В. Основы цитологии, эмбриологии и общей
гистологии. М., «Колос», 2008
7.1.7 Тейлор Д, Грин Н., Стаут У. Биология 1-3 тома М. «Мир» 2007
7.1.8 Тоқаев З.Қ. Жануарлар морфологиясы латын ветеринариялық
терминологиясымен. Алматы. 2006
7.1.9 Ченцов Ю.С. Общая цитология. Учебник. М., 2005
7.2 Қосымша әдебиеттер:
7.2.1 Тугамбаева С.М. Оқұ құралы. Жасуша биологиясы. Семей.2013
7.2.2 Журнал «Морфология». Российская академия. Санкт-Петербург.2013
7.2.3 Журнал «Биология». Алматы. 2013
7.2.4 Кенжебаева Г.К. Биология. Атлас тірек- схемалар. Алматы, 2006
7.2.5 Соколов В.И., Чумасов Е.И. Цитология, гистология, эмбриология. М.,
«Колос», 2004
7.2.6 Роллан Ж.К., Селоши А., Селоши Д., Атлас по биологии клетки. М.,
1978
7.2.7 Муканов К.Н., Усенов А.У. Цитология. Курс лекций. Сем-ск.. 2004
7.2.8 Нұрышев, М.Х. Клетка . Құрылысы мен қызметі .Алматы. 2001
7.2.9 Александровская О.В. Цитология, гистология, эмбриология . М., 1987
7.2.10 Поликар А., Беси М. Элементы патологии клетки. М., 2006