Сабақ тақырыбы: §26.  Механикалық тербеліс кезіндегі энергияның түрленуі
Сабақтың мақсаты:

      1. Білімділік:  Механикалық тербеліс  кезіндегі  энергияның  түрленуін
түсіндіру. Энергияның сақталу заңын меңгерту.

       2.  Дамытушылық:  Оқушылардың  танымдық   көзқарастарын   жетілдіріп,
белсенді жұмыс жасау қабілеттерін дамыту.

      3. Тәрбиелік: Оқушыларды жаңа  териялық  материалдарды  оқу  барысында
белгілі бір нәтиже көрсету.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ

Сабақтың әдісі: түсіндіру, практикалық және тірек-сызбалармен жұмыс.

Пәнаралық байланысы: метематика, химия.

Көрнекіліктер: плакаттар, тірек-сызбалар, карточкалар.

Сабақ барысы:

      1. Психологиялық дайындық.

.     2. Үй тапсырмасын тексеру. (Тірек-сызба бойынша жауап беріңдер).








































3. Жаңа сабақ:

      1) Тірек-сызба бойынша түсінік беру.

                                1-тірек-сызба











































                                2-тірек-сызба































[pic]



[pic]



4. Сабақты қорыту.

1-сурет бойынша тірек-сызбаларды толтыру.

X, (м)







    0                                                                    t,
(c)













      +







2-тест тапсырмалырын орындау.

   1. Уақыт өткен сайын амплитудасы азайып отыратын тербелістер –

А) өшетін тербелістер  В) гармоникалық тербелістер  С) өшпейтін тербелістер

2. Дененің тепе-теңдік күйінен ең  үлкен ығысуының мәні-

А) тербеліс периоды  В) тербеліс амплитудасы  С) тербеліс жиілігі

3. 10 секундта 5  рет  тербеліс  жасайтын  механикалық  тарбелістің  периоды
   қандай?

А) 5 с     В)   0,2 с           С)     2 с

4. Механикалық тербеліс кезінде энергияның жалпы мөлшері-

А) артады      В) өзгермей сақталады    С)    кемиді

5.  Механикалық  тербеліс  кезіндегі  потенциалдық  энергияның  шамасы  неге
тәуелді?

А) периодқа  В)   жиілікке    С)  амплитудаға               1.  А      2.  В
                    3. С      4. В    5. С

5. Үйге тапсырма: Оқулықтың 94-бетіндегі дайындық сұрақтары бойынша  өтілген
сабаққа дайындалу.

6. Бағалау.

|№  |Оқушының        |Үй          |Сабақтағы |өз     |өз     |
|   |аты-жөні        |тапсырмасына|белсенділі|бетімен|бетімен|
|   |                |дайындығы   |гі        |жұмыс  |жұмыс  |
|1  |Амангелдиев     |4           |3         |4      |4      |
|   |Әділет          |            |          |       |       |
|2  |Байшапанова Алия|3           |4         |3      |3      |
|3  |Балахан Райгүль |5           |5         |4      |5      |
|4  |Білімжан Айгерім|3           |4         |3      |3      |
|5  |Гімің Қуаныш    |5           |5         |4      |5      |
|6  |Көбесова Айткүл |4           |5         |4      |4      |
|7  |Самат Бақыт     |3           |4         |4      |4      |
|8  |Табылдинова     |4           |4         |4      |4      |
|   |Айжан           |            |          |       |       |
|9  |Таджи Абылайхан |4           |4         |3      |4      |
|10 |Тажибаев Азамат |4           |5         |5      |5      |
|11 |Изгуттынов Айбек|3           |4         |3      |3      |
|12 |Булекбаев Естияр|5           |4         |4      |4      |









  -----------------------
              Тербелмелі қозғалысты сипаттайтын негізгі шамалар



                              Тербеліс периоды



                              Тербеліс жиілігі



                            Тербеліс амплитудасы



      Дене қозғалысы толығымен қайталанып отыратын ең аз уақыт аралығы



                   Бірлік уақыт ішіндегі тербелістер саны



            Дененің тепе-теңдік күйінен  ең үлкен ығысуының мәні



                                  [pic] (с)





[pic]     (1/с)



[pic]   (м)



      Механикалық  энергия:  қозғалыс  барысында  материялық  нүктенің  күйі
үздіксіз өзгеріп, нүкте бір  күйден  екінші  бір  күйге  өтіп  отырады.  Осы
дененің немесе материялық нүктенің механикалық күйін сипаттайтын шама.



Кинетикалық энергия: қозғалып келе жатқан дене энергиясы.



Потенциялдық энергия: денелердің өзара әрекеттесуіне немесе дене
бөлшектерінің өзара орналасуына байланысты болатын энергия.



                                    [pic]



[pic] немесе  [pic]



Толық энергия:

[pic]







Механикада тербелістер  деп  дененің  бірдей  уақыт  аралығындағы  дәлме-дәл
немесе жуықтап қайталанып отыратын қозғалысын айтады.



Ығысуға пропорционал және оған қарама-қарсы  бағытталған  күштің  әрекетінен
болатын механикалық  тербелістер  гармоникалық  (өшпейтін)  тербелістер  деп
аталады.



Уақыт  өткен  сайын   амплитудасы   азайып   отыратын   тербелістер   өшетін
тербелістер деп аталады.



А



-А



[pic] ; [pic]



[pic]; [pic]



[pic]; [pic]



[pic]



[pic]



[pic]



                              Өлшем бірліктері:

                                 Дж=Дж + Дж



2) Сызбалар арқылы механикалық тербелістердің түрлерімен таныстыру.



[pic]



[pic]



[pic]



[pic]



[pic]



[pic]



[pic]



[pic]



[pic]



3) Механикалық тербеліс кезіндегі энергияның түрлену формулаларын жаздыру.