Мақал-мәтелдер: Уақыт, дәуір
Заман айнасы — замандас.
Замандасы жоққа
Амандасатын адам табылмайды.
Амандасатын адам табылмайды.
Елдестірмек — елшіден,
Жауластырмақ — жаушыдан.
Жауластырмақ — жаушыдан.
Заман түзелсе,
Жаман да түзеледі.
Жаман да түзеледі.
Ханның басын хан алар,
Қардың басын қар алар.
Қардың басын қар алар.
Кілемге бергісіз алаша бар,
Ханға бергісіз қараша бар.
Ханға бергісіз қараша бар.
Қойды құртаң бүлдіреді,
Елді сұлтан бүлдіреді.
Елді сұлтан бүлдіреді.
Хан — қарақшы,
Халық — сарапшы.
Халық — сарапшы.
Хан көп болса — жау көп,
Би көп болса — дау көп.
Би көп болса — дау көп.
Хан жарлығынан
Қатын жарлығы күшті.
Қатын жарлығы күшті.
Ойында өрелік жоқ,
Ханында төрелік жоқ.
Ханында төрелік жоқ.
Хан сарайы демесең,
Қатын өсек қаптаған.
Қошеметшіл қу өңшең
Ханды ғана мақтаған.
Қатын өсек қаптаған.
Қошеметшіл қу өңшең
Ханды ғана мақтаған.
Халық қаласа,
Хан қайығын береді.
Хан қайығын береді.
Ханның ісі қараға түседі,
Бидің ісі параға түседі.
Бидің ісі параға түседі.
Басыңа іс түссе:
Бекке барма, көпке бар,
Бек беліңді сындырады,
Көп ісіңді тындырады.
Бекке барма, көпке бар,
Бек беліңді сындырады,
Көп ісіңді тындырады.
Хан халықтан үлкен емес.
Арғымақ аттың құйрығы –
Әрі жібек, әрі қыл,
Асыл мінез азамат,
Әрі төре, әрі құл.
Әрі жібек, әрі қыл,
Асыл мінез азамат,
Әрі төре, әрі құл.
Көп толқыса — хан құлайды,
Көл толқыса — жар құлайды.
Көл толқыса — жар құлайды.
Ханның қызы шөміш ұстаса,
Қолы жауыр болады.
Қолы жауыр болады.
Айырдан туған жампоз бар,
Нар емес десең нанғысыз,
Қарадан туған жігіт бар,
Ханға күнін салғысыз.
Нар емес десең нанғысыз,
Қарадан туған жігіт бар,
Ханға күнін салғысыз.
Төренің тілі тәтті,
Діні қатты.
Діні қатты.
Тура биде туған жоқ,
Туғанды биде иман жоқ.
Туғанды биде иман жоқ.
Би екеу болса,
Дау төртеу.
Дау төртеу.
Әулекі би
Ат үстінен билік айтар.
Ат үстінен билік айтар.
Туғанына бұрғаны —
Биді құдай ұрғаны.
Биді құдай ұрғаны.
Сын түзелмей, мін түзелмейді.
Аяз әліңді біл,
Құмырсқа жолыңды біл.
Құмырсқа жолыңды біл.
Иілген басты қылыш кеспес.
Есіткен құлақта жазық жоқ.
Біткен іске сыншы көп,
Піскен асқа жеуші көп.
Піскен асқа жеуші көп.
Төбе би де өзіміз,
Төре би де өзіміз.
Қисық болса сөзіңіз,
Құрулы тұр тезіміз.
Төре би де өзіміз.
Қисық болса сөзіңіз,
Құрулы тұр тезіміз.
Орайы келген іс — оңай бітер.
Есі мақұл дауласса,
Сөздері асқар ала таудай болар.
Бір тентек, бір ақылды дауласса
Атысқан жаудай болар.
Екі тентек дауласса,
Сап-саудай болар.
Сөздері асқар ала таудай болар.
Бір тентек, бір ақылды дауласса
Атысқан жаудай болар.
Екі тентек дауласса,
Сап-саудай болар.
Қисық ағаш үй болмас,
Қыңыр жігіт би болмас.
Қыңыр жігіт би болмас.
Қол — таразы,
Көңіл — қазы.
Көңіл — қазы.
Ханды құдай ұрғаны,
Халқымен жау болғаны.
Биді құдай ұрғаны,
Билігі дау болғаны.
Халқымен жау болғаны.
Биді құдай ұрғаны,
Билігі дау болғаны.
Барымтадан қорыққан
Мал жимас.
Мал жимас.
Би жаманы дауға алдырады,
Жігіт жаманы жауға алдырады.
Жігіт жаманы жауға алдырады.
Уәдені бұзған —
Ұяны бұзғанмен тең.
Ұяны бұзғанмен тең.
Халық түзетпегенді,
Қалып түзетпейді.
Қалып түзетпейді.
Өтпес жарлық — бойға қорлық.
Алмақтың да алмағы бар,
Ат көтере алмас салмағы бар.
Ат көтере алмас салмағы бар.
Орынын тапқан
Орынсыз қалмас.
Орынсыз қалмас.
Тең тартқан
Таразы — алтын.
Таразы — алтын.
Байлық не керек,
Адалдан жимасаң.
Билік неге керек,
Әділдік құрмасаң!
Адалдан жимасаң.
Билік неге керек,
Әділдік құрмасаң!
Көзбен көргенді
Құлақпен есіткен жеңген.
Құлақпен есіткен жеңген.
Болмайтын істің басында болма,
Бітпейтін даудың қасында болма.
Бітпейтін даудың қасында болма.
Әділ бидің өлгені —
Сөзінің болса жалғаны,
Ғұламаның өлгені —
Болмаса тәлім алғаны.
Сөзінің болса жалғаны,
Ғұламаның өлгені —
Болмаса тәлім алғаны.
Ханның ісі қараға түседі,
Бидің ісі параға түседі.
Бидің ісі параға түседі.
Басыңа іс түссе:
Бекке барма, көпке бар,
Бек беліңді сындырады,
Көп ісіңді тындырады.
Бекке барма, көпке бар,
Бек беліңді сындырады,
Көп ісіңді тындырады.
Арайлым